Advocaat van de Nacht: ‘Make room for the disruptives’

Tweemaandelijks schrijft Bjorn Schipper een column voor Clublife EDM Magazine waarin hij als ‘Advocaat van de nacht’ tips and tricks & do’s and don’ts geeft over alles wat te maken heeft met de dance-industrie. Check zijn twaalfde column hieronder of ga naar Clublife Magazine.

Make room for the disruptives

Mijn vorige twee columns gingen over sampling en het clearen van samples. Met name de eigenaar van de master kan aanspraak maken op een sterk naburig recht. Aantoonbare overname van een klein fragment van zo’n master kan als inbreuk gezien worden. Clearen dus die samples. Het kan echter een behoorlijke kluif zijn om voorafgaande aan het gebruik van originele samples alle benodigde toestemmingen te verkrijgen van alle mogelijke rechthebbenden. En wat gaat dit allemaal kosten? Het proces van clearen kan tijdrovend en kostbaar zijn en ook de daadwerkelijk te betalen sample fee voor het muziekgebruik kan hoog zijn. Regel je het niet, ben je een dief, zegt de traditie. Thou shalt not steal. Sampling van muziek wordt helaas nog steeds niet als volwaardige kunstvorm beschouwd.

Linksom of rechtsom, deze situatie heeft hoe dan ook een chilling effect op het gebruik van originele samples. Dit leidt tot ontwijkend gedrag. Je kan ervoor kiezen dan maar niet die originele sample te gebruiken, bijvoorbeeld omdat deze op voorhand onbetaalbaar is of lijkt. Je kan ook denken, ik neem het risico en zorg ervoor dat de originele sample onherkenbaar verwerkt wordt in mijn eigen productie. Maar wat is onherkenbaar vandaag de dag? Techniek verbetert zich dagelijks met als gevolg dat de kans toeneemt dat je een keer tegen de lamp loopt. Misschien is je muziek de shit maar feit is dat je dan zelf ook in de shit zit.

Een andere mogelijkheid is het zelf naspelen of na laten spelen van een originele sample. Door gebruik te maken van dit soort sound-alikes of sample-alikes voorkom je dat je moet afrekenen met de eigenaar van de master, vaak een label. De sample fee valt dan al snel goedkoper uit, je hoeft dan meestal alleen nog maar een stuk auteursrechten af te dragen voor het gebruik van de compositie en/of de tekst. Een veelgehoord bezwaar tegen het gebruik van dit soort goedkopere alternatieven is dat het resulteert in plastic sounds die symbool staan voor creatieve armoede. Als je jouw nieuwe productie net dat extra vleugje authenticiteit mee wilt geven, waarom dan niet een fragment van de originele master gebruiken?

Het zou naar mijn mening anders moeten, al was het alleen maar om de nieuwe generaties van gebruikers van samples binnen boord te houden. De technieken (analoog/digitaal) zijn er en worden alleen maar beter. Met de opkomst van de verschillende streaming diensten is de toegang tot en bereikbaarheid van muziek groter dan ooit. Met één klik van de muis is een gigantische muziekcatalogus beschikbaar. Goede curatoren helpen daarbij ‘jouw’ muziek te vinden binnen dit aanbod en attenderen je ook nog op ‘nieuwe’ muziek die – afhankelijk van jouw smaak – interessant voor je kan zijn.

In deze context is het chilling effect in relatie tot sampling bijzonder schadelijk voor de muziekindustrie. En dan vooral op de lange termijn. Ontwijkend gedrag van potentiële gebruikers van samples heeft onherroepelijk minder inkomsten voor de rechthebbenden op de originals tot gevolg. Vlak daarbij niet uit dat nieuwe generaties juist doordat een originele sample gebruikt wordt, kennis kunnen nemen van de originele track. De Amerikaanse hip-hop artiest Kendrick Lamar is op dit moment bijzonder populair en spreekt nieuwe generaties kids aan. Zijn hit ‘i’ leunt deels op het nummer ‘That Lady’ van The Isley Brothers. Nieuwe generaties nemen daarmee via Kendrick Lamar kennis van de oudere catalogus van de Isleys. Hoeveel fans van Kendrick Lamar gaan er óók naar de nummers van de Isleys luisteren (als ze dat al niet deden)?

Het moet dus anders om sampling te stimuleren. Het zou helpen als sampling vanaf nu als volwaardige kunstvorm gezien gaat worden. Gebruikers van samples zijn óók kunstenaars. Zij schilderen met geluid. Daarnaast ben ik voorstander van een nieuw systeem waarbij met behulp van een aantal vuistregels voorafgaande aan het gebruik van een sample automatisch voor je wordt uitgerekend wat het je gaat kosten. Zonder langdurig en moeizaam onderhandelingsproces maar met één klik van de muis. Let wel, sampling is daarbij dus niet gratis! Ik vind dat de rechthebbenden aanspraak hebben op een redelijke sample fee. Betaling van die fee voorkomt (dreiging van) rechtszaken en maakt dat originele samples gewoon gebruikt kunnen (blijven) worden. Dat is waar het in mijn optiek naar toe zou moeten.

De komende tijd zal ik van tijd tot tijd aandacht blijven vragen voor dat nieuwe systeem. Naast een juridische kant heeft dit utopische systeem een technische kant. Hier is een rol weggelegd voor de disruptives: nieuwe of alternatieve technieken/systemen die vanwege een andere insteek de bestaande technieken/ systemen sterk onder druk zetten. De übers van de muziekindustrie. Kobalt doet dat bijvoorbeeld als administratieve backoffice in relatie tot rechtenbeheer. DJ Monitor, Dubset en GeoTrack ID doen dat – de een al wat langer dan de ander -in relatie tot de herkenning en monitoring van muziekgebruik (en dan vooral gemixte muziek). Ook interessante initiatieven als Kendra en The Copyright Hub timmeren hard aan de weg om rechtenbeheer en het verzamelen van metadata te optimaliseren.

Wellicht dat een combinatie van dit soort disruptives de basis kan vormen voor de technische kant van het nieuwe systeem voor sampling. Met behulp van de beschikbare metadata zou in mijn ideale wereld per track de redelijke sample fee berekend moeten kunnen worden.

Het is een interessante tijd. There is more to come.