Eerste deel: overzicht van spraakmakende rechtszaken uit 2011

Na eerder voor Muziekwereld op willekeurige wijze kleine juridische kronieken gemaakt te hebben op het gebied van elektronische muziek, jazzmuziek en het Nederlandse lied, is wat mij betreft de tijd rijp om eens in de zoveel jaar een kleine kroniek te maken van het algemene muziekrecht. Om een kleine inhaalslag te maken in deze bijdrage het jaar 2011. In Muziekwereld 2013/1 komt het jaar 2012 aan bod. In beide jaren is het nodige gebeurd. Het vakgebied staat nooit stil, hetgeen automatisch betekent dat dergelijke kronieken vanwege de beperkte speelruimte niet uitputtend kunnen zijn. Het gaat om kwesties die linksom of rechtsom mijn bijzondere aandacht hebben getrokken. Om dicht bij de muziekpraktijk te blijven behandel ik enkele spraakmakende rechtszaken zonder al teveel aandacht te besteden aan de meer abstracte uitspraken van de hoogste Europese rechter die vanwege harmonisatie van wetgeving steeds meer invloed blijkt uit te oefenen op de inhoud en uitleg van ons nationale auteursrecht en naburige recht. In deze kronieken van het muziekrecht dan ook geen Thuiskopie en zingende tandartsen. Omdat BREIN het afgelopen jaar ook al genoeg aandacht heeft gekregen laat ik het juridische gevecht tegen de illegale (muziek) bestandsuitwisseling op internet in deze kronieken voor wat het is. Ik benadruk nog maar eens dat, omdat vele kwesties achter de schermen minnelijk geregeld zijn, de uitspraken van de Vaste Commissie Plagiaat (VCP) van Buma/Stemra niet gepubliceerd worden, en lang niet alle zaken externe aandacht hebben gekregen, het kan voorkomen dat kwesties waarvan de lezer denkt dat deze op zijn minst in deze kronieken thuishoren, niet in deze overzichten behandeld worden.
<a href="https://cdn2.assets-servd.host/plusone-legal/production/downloads/Artikel-Muziekwereld-2012-4-Kroniek-muziekrecht-I.pdf">Artikel Muziekwereld 2012-4 (Kroniek muziekrecht I)</a>

Link naar het artikel op NRC

Een volle festivalweide dankzij een lege koeienstal: festivalorganisaties kopen stikstofruimte op

Festivalorganisatoren kopen op verschillende plekken in Nederland stikstofruimte op van boeren om hun festival deze zomer te kunnen laten doorgaan. Daarmee voegen ze zich in het rijtje van projectontwikkelaars, provincies en grote bedrijven als Schiphol en FrieslandCampina, die zich ook melden voor de uitstootrechten van veehouders die stoppen met hun bedrijf. Dat blijkt uit onderzoek van NRC. Op die manier kunnen deze zomer zestigduizend festivalbezoekers genieten van Stromae, Paolo Nutini en Fred Again – dit jaar drie hoofdacts van Down The Rabbit Hole. Het vierdaagse muziekfestival kreeg de benodigde natuurvergunning met dank aan 45 koeien – of liever gezegd, hun afwezigheid. Door overname van de stikstofrechten van een naburige veehouderij kan het festival plaatsvinden, bevestigen organisator Mojo en de provincie Gelderland. Om de komende jaren dit soort grote festivals te kunnen organiseren in het recreatiegebied Groene Heuvels bij Wijchen kocht eigenaar Leisurelands stikstofruimte op van een van de veehouders in de buurt. Mojo huurt het terrein vervolgens. De festivalweide van Down The Rabbit Hole ligt op vier kilometer van het stikstofgevoelige Natura 2000-gebied Rijntakken, waardoor stikstofuitstoot van het festival gecompenseerd moet worden. Dat kan alleen door de uitstootrechten van een bedrijf of stal in de nabijheid over te nemen. Ook op andere plekken in Nederland wordt stikstofruimte opgekocht door festivalorganisaties, of nemen zij vergaande maatregelen om hun eigen stikstofneerslag op gevoelige natuur te beperken. Zo worden onder meer aanrijdroutes en parkeerplaatsen verplaatst om voor een natuurvergunning in aanmerking te komen. Uitkopen als laatste optie Niet alle festivals hebben een natuurvergunning nodig. Als met berekeningen kan worden aangetoond dat er geen nadelige gevolgen zijn voor flora en fauna in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, volstaat een evenementenvergunning van de gemeente. Veel festivals hebben echter plaats in het buitengebied, waar beschermde natuur nooit ver weg is. Tot 2019 hoefden evenementenorganisaties praktisch niet over stikstof na te denken, de neerslag was niet groot genoeg voor provincies om hen hierop aan te spreken. Maar door twee ingrijpende stikstofuitspraken van de Raad van State moeten de organisaties hun stikstofuitstoot bij de op- en afbouwwerkzaamheden van hun festival meerekenen en moeten ze verplicht een natuurvergunning aanvragen als ze te veel stikstof uitstoten. Als er door het festival meer stikstof neerslaat dan is toegestaan en als uit een berekening blijkt dat effecten op de natuur niet zijn uit te sluiten, moeten de organisaties ‘salderen’ – jargon voor het compenseren van de stikstofneerslag. Dat kan door stikstofrechten van naastgelegen boerenbedrijven of industrie te kopen, hoewel dat een tijdrovende en vaak zeer kostbare oplossing is. Volgens advocaat Martijn Diepenhorst is extern salderen (uitkopen) meestal pas de laatste optie. „We kijken altijd eerst naar wat de organisatoren zelf kunnen doen om hun stikstofuitstoot te verlagen”, aldus Diepenhorst, die zich met zijn praktijk Plus One Legal heeft gespecialiseerd in vergunningverlening voor evenementen. „Daar zijn allerlei mogelijkheden voor. Zo kun je bijvoorbeeld bezoekers ontmoedigen met de auto te komen, door de parkeerplekken verder van het festivalterrein te leggen. Ook zien we dat festivals bij de op- en afbouw steeds vaker met elektrisch bouwmaterieel werken, en schonere dieselaggregaten en grote batterijen gebruiken.” Papieren werkelijkheid Wie zich verdiept in de rekenkundige mogelijkheden om als festival zelf stikstofneerslag te compenseren, komt in een vreemde papieren werkelijkheid terecht. Alles draait om het ‘referentiejaar’, waarin een nabijgelegen natuurgebied tot Natura 2000-gebied werd verklaard. Het referentiejaar is de bovengrens: er mag per jaar niet méér stikstofuitstoot bij komen dan er op dat moment was. Zo kan het gebeuren dat als er op omliggende grond destijds koeien of een fabriek stonden die er anno 2023 niet meer staan, een organisatie die ‘vermindering’ kan gebruiken voor de eigen stikstofuitstoot. Soms is de ingreep relatief eenvoudig. De organisatie van het driedaagse harddancefestival Intents (30.000 bezoekers) kreeg in mei vorig jaar een natuurvergunning door toe te zeggen op het gras van het festivalterrein in Oisterwijk geen dierlijke mest meer uit te rijden en de bemesting met kunstmest te halveren – wat voor minder stikstof zorgt. Bij de organisatie van de Zwarte Cross was meer rekenwerk nodig. In de vergunning ervoor is 2004 het richtjaar, toen het naburige natuurgebied Korenburgerveen werd aangewezen als Natura 2000-gebied. In dat jaar was er al een crossbaan, en werd er nog een evenement gehouden: het Arrow Classic Rock festival. „Dat is daar inmiddels niet meer, waardoor wij met die stikstofrechten verder konden groeien”, legt Marcus ten Zijthoff van organisator De Feestfabriek uit. Inmiddels is de Zwarte Cross het grootste motorcrossevenement van Europa, met bijna 230.000 bezoekers in vier dagen. „Als dat evenement er in 2004 niet was geweest, was alles een stuk lastiger geworden”, aldus Ten Zijthoff. Wat ook scheelt, zegt hij, is dat de verbrandingsmotoren in auto’s en trucks een stuk schoner zijn dan negentien jaar geleden. Overigens was de Zwarte Cross er met alleen de uitstootrechten van Arrow nog niet. De op- en afbouwfase van het vierdaagse festival, die in totaal een maand duurt, werd tot de editie van vorig jaar onder de ‘bouwvrijstelling’ geschaard, waardoor de stikstofneerslag niet meetelde. Toen na een uitspraak van de Raad van State eind vorig jaar de vrijstelling voor stikstofuitstoot in de bouw verviel, moest de organisatie op zoek naar een oplossing. En die is er nu, zegt Ten Zijthoff: „We gaan voor komend jaar de aanvoerroute voor de dagbezoekers omleggen. Zo rijden er straks minder auto’s langs het stikstofgevoelige Korenburgerveen, en dat levert direct resultaat op”, legt hij uit. „Daarmee gaan we het redden.” Bij de Zwarte Cross denken ze niet dat er nog meer stikstofruimte nodig is. De organisatie overweegt om over te gaan naar andere brandstof in de aggregaten op het terrein, die de stikstofuitstoot drastisch beperkt. De organisatie houdt het uitkopen van nabijgelegen boerenbedrijven wel open als optie. Uitbreiden naar 18 festivaldagen In het geval van Down The Rabbit Hole was zelf uitstoot beperken geen optie omdat er voorheen in Groene Heuvels geen soortgelijk festival werd georganiseerd. Voor de eerste editie in 2014 volstond nog een melding volgens het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Toen de Raad van State in 2019 een streep haalde door het PAS-systeem, moest de stikstofuitstoot van het festival worden gecompenseerd. Mojo benaderde veehouders in de directe omgeving om te zien of zij stikstofruimte konden missen. Een van hen ging daarmee akkoord. Er werd afgesproken een stal met 39 kalveren een aantal maanden leeg te laten. Voor niets, zo bleek later – het festival vond door de coronacrisis in 2020 niet plaats. De veehouder laat telefonisch weten zijn stal inmiddels weer vol te hebben. Voor een permanente oplossing kocht Leisurelands, de bv die verschillende natuur- en recreatiegebieden in Gelderland beheert, stikstofrechten van een andere boer in de buurt. Leisurelands wil het aantal evenementen in Groene Heuvels uitbreiden en kocht de rechten voor 99 stuks vee – waarvan dus 45 koeien voor Down The Rabbit Hole. De overige stikstofruimte kan volgens de verleende vergunning worden ingezet voor meerdere meerdaagse festivals met vijftienduizend tot zestigduizend bezoekers, tot een maximum van achttien festivaldagen per jaar. Hoeveel festivalorganisaties stikstofrechten kopen, is moeilijk in te schatten. Een woordvoerder van de provincie Gelderland bevestigt dat er een vergunningsprocedure loopt voor nog één dancefestival dat aan stikstofruimte tracht te komen door die te kopen van een zandwinningsbedrijf. ID&amp;T, een grote evenementenorganisator van dancefestivals, reageerde schriftelijk op vragen van NRC met de mededeling dat duurzaamheid „de afgelopen tien jaar voor ons een steeds grotere focus” heeft – maar gaat niet in op de vraag of het ook stikstofrechten opkoopt voor het houden van festivals. Advocaat Martijn Diepenhorst schat op basis van zijn eigen praktijk in dat het relatief weinig voorkomt. Twee maanden terug rondde Diepenhorst voor één cliënt een aankoop van stikstofrechten af voor een vergunning. „Dat is gelukt, de vergunning is inmiddels verleend.” Om welk festival het gaat, wil de advocaat niet kwijt omdat het bestemmingsplan nog niet onherroepelijk is.

Hoe zit het precies met dubbelgangers?

Wat is een portret?
Bij een portret denken veel mensen als eerste aan portret- en pasfoto’s of aan een getekend portret van iemands gezicht. Dat zijn inderdaad portretten. In juridische zin is het begrip ‘portret’ ruimer. Het portretrecht is in Nederland geregeld in onze Auteurswet. Dat is best opmerkelijk omdat het portretrecht weinig tot niets te maken heeft met de auteursrechtelijke bescherming van ‘werken’ zoals bijvoorbeeld ontwerpen, boeken, muziek en films. Voor de juridische betekenis van ‘portret’ moeten we hoe dan ook de Auteurswet raadplegen. Bij een portret gaat volgens de wetgever om ‘een afbeelding van het gelaat van een persoon, met of zonder die van verdere lichaamsdelen, op welke wijze zij ook vervaardigd is ’. De manier waarop het portret is weergegeven is daarbij niet relevant: schilderen, fotograferen, tekenen, beeldhouwen of bijvoorbeeld als onderdeel van een uitzending op televisie of live optreden of in de vorm van een hologram, het zijn allemaal portretten. De oplettende lezer ziet dat niet alleen gelaatstrekken een rol kunnen spelen bij de inkadering van het portret. Ook kenmerkende lichaamstrekken van een persoon of een typische lichaamshouding kunnen gezien worden als een portret, zelfs als het gezicht van die persoon onherkenbaar is gemaakt. Het gaat er om dat die persoon aan de hand van die lichaamskenmerken- of houding herkenbaar is en dat zijn of haar identiteit kan worden vastgesteld . Denk aan het kenmerkende achterhoofd met dreadlocks van Bob Marley, Michael Jackson met zijn hoed, haar en typerende danshouding en Freddie Mercury in zijn gele jasje met witte broek en microfoon tijdens het legendarische optreden van Queen voor een kolkende menigte in het Wembley stadion. De factor herkenbaarheid brengt met zich mee dat ook karikaturen en lookalikes een portret van iemand kunnen zijn. 
 
Portretten: al dan niet in opdracht gemaakt
Een portret kan in opdracht van de geportretteerde gemaakt zijn, zoals bijvoorbeeld een pasfoto. Een portret kan ook juist niet in opdracht gemaakt zijn. Denk aan de fotograaf die voor een roddelblad of *juicechannel* vanuit de struiken aan de overkant van de straat stiekem een foto van een bekende artiest maakt. Bij eenin opdracht gemaakt portret regelen de artikelen 19 en 20 van de Auteurswet (Aw) dat de geportretteerde een aantal bevoegdheden heeft in relatie tot de maker/auteursrechthebbende van het portret, met name met het oog op het verdere gebruik van het portret. Bij niet in opdracht gemaakte portretten regelt artikel 21 Aw dat zo’n portret niet openbaar mag worden gemaakt indien een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen deze openbaarmaking verzet. Degene die is afgebeeld kan publicatie van zijn of haar portret verhinderen met een beroep op een redelijk belang dat zwaarder weegt dan het belang van degene die het portret openbaar wenst te maken. Let wel, het gaat hier uitsluitend over de openbaarmaking of publicatie van een portret. Het maken of reproduceren van een portret is onder normale omstandigheden toegestaan. 
 
Portretrecht: niet in opdracht gemaakte portretten 
 Wanneer is sprake van een ‘redelijk belang’? In principe kan het bij deze open norm om twee verschillende rechtsgronden gaan: een privacybelang of een commercieel belang van de geportretteerde. Het privacybelang of -grondrecht van de geportretteerde vormt de kern van het portretrecht. Iedereen geniet juridische bescherming tegen inbreuken op de persoonlijke levenssfeer en de lichamelijke integriteit. Het publiceren van een portret kan daar een inbreuk op vormen, bijvoorbeeld bij het ongewenst verspreiden van een naaktfoto. Ook het ongewenste gebruik van een portret ter ondersteuning van commerciële reclame kan voor de geportretteerde een redelijk belang geven om iets tegen de reclameboodschap te kunnen doen . Het andere ‘redelijk belang’ is het commercieel belang van de geportretteerde. Het gaat hier om een vorm van exploitatiebescherming vanwege de bekendheid van de geportretteerde. Dit laatste wordt ook wel verzilverbare populariteit of goodwill genoemd. Zo hebben bekende artiesten, sporters en acteurs meestal een verzilverbare populariteit waarmee zij hun portret- en imagerechten commercieel kunnen exploiteren. Zij kunnen vanwege deze goodwill een vergoeding vragen voor het commerciële gebruik van hun portret in reclames en ter aanprijzing van producten, diensten of merken, zoals bijvoorbeeld merchandise. Het mogen gebruiken van hun portret is in zo’n geval aan een financiële voorwaarde gekoppeld. Hetzelfde kan gelden voor fotomodellen die voor de commerciële exploitatie van hun portret normaal gesproken een vergoeding kunnen ontvangen. Als een geportretteerde een redelijk belang kan inroepen dat zich tegen publicatie van zijn of haar portret verzet, wil dit niet automatisch zeggen dat publicatie van het portret verboden is. Er moet namelijk altijd eerst nog een belangenafweging gemaakt worden tussen het redelijk belang van de geportretteerde en het belang bij publicatie van het portret. Daarmee geeft het portretrecht de geportretteerde zeker geen absoluut recht. Andere grondrechten zoals de informatie- en uitingsvrijheid kunnen onder de gegeven feiten en omstandigheden zwaarder wegen dan het redelijk belang van de geportretteerde. Denk aan de grote nieuwswaarde of informatieve waarde van een bepaalde publicatie met foto, zoals bijvoorbeeld de foto waarop Willem Endstra samen met Willem Holleeder te zien is, zittend op een bankje in Amsterdam. Doordat er altijd nog een belangenafweging moet worden gemaakt bij de vraag of een portret gepubliceerd mag worden, zal dit ook per situatie steeds opnieuw bekeken moeten worden. Welk redelijk belang heeft de geportretteerde, welk belang bestaat er bij publicatie van het portret en welk belang weegt in deze specifieke situatie zwaarder? 
Lookalikes
Tegen deze portretrechtelijke achtergrond rijst de vraag hoe het zit met dubbelgangers van (bekende) artiesten. De Nederlandse rechter heeft al eerder geoordeeld dat een lookalike een portret kan zijn. Hetzelfde kan gelden voor karikaturen, strippersonages en characters van bestaande personen. Eerder dit jaar moest de Hoge Raad zich buigen over de vraag of het afbeelden van een lookalike van de bekende sporter, professioneel autocoureur en regerend wereldkampioen Formule 1 Max Verstappen in een reclamevideo op social media van online supermarkt Picnic als gebruik van zijn portret moet worden gezien. In het filmpje brengt de lookalike van Max Verstappen boodschappen rond, net zoals Max Verstappen op dat moment zelf deed in een landelijke televisiereclame van supermarktketen Jumbo. Waar de Rechtbank in eerste aanleg tot gebruik van het portret van Max Verstappen oordeelde, kwam het Hof in hoger beroep tot een andere conclusie door te overwegen dat het voor het publiek duidelijk is dat het niet om de echte Max Verstappen gaat en dat daarom geen sprake was van gebruik van zijn portret. De Hoge Raad over weegt dat een afbeelding van een lookalike, bijvoorbeeld in een filmpje, onder de gegeven feiten en omstandigheden een ‘portret’ van de persoon kan zijn op wie de dubbelganger lijkt. Herkenbaarheid van de afbeelding speelt daarbij een rol, maar zeker ook dat bijkomende omstandigheden deze herkenning kunnen vergroten, zoals bijvoorbeeld de manier waarop de lookalike gepresenteerd wordt aan de hand van kleding en grime. Maar ook wat er verder nog in beeld wordt gebracht en de context waarin de afbeelding openbaar is gemaakt, kunnen van invloed zijn op de herkenbaarheid om van een ‘portret’ te kunnen spreken. Dat mensen zien dat het om een lookalike en niet om Max Verstappen zelf gaat, brengt hier geen verandering in. De afbeelding van de lookalike van Max Verstappen in de commercial van Picnic is daarmee gebruik van een portret van de echte Max Verstappen. De uitspraak van de Hoge Raad in de zaak van Max Verstappen tegen Picnic is in ieder geval goed nieuws voor (bekende) artiesten. Zij kunnen zich op basis van hun portretrecht ook verzetten tegen het afbeelden van lookalikes in commerciële uitingen.
Bjorn Schipper is advocaat en oprichter van Schipper Legal in Amsterdam.
Lees de blog <a href="https://cdn2.assets-servd.host/plusone-legal/production/downloads/Muziekwereld-2022-2-Portretrecht-en-look-alikes.pdf">hier</a>!

Naar een inclusiever en veiliger muzieklandschap en nachtleven

Algemene veiligheid
Bij veiligheid rondom evenementen wordt vaak gedacht aan veiligheid in het algemeen: het optreden van een artiest moet voor de betrokken artiest en technici veilig kunnen verlopen en bezoekers moeten op een veilige manier van dat optreden kunnen genieten, zowel voor, tijdens als na afloop van het concert, optreden, evenement of festival. Je zou dit ook veiligheid in de klassieke zin van het woord kunnen noemen. Mensen, organisaties, veiligheidsinstanties en overheden verwachten hierbij een minimale veiligheidsdrempel. Kan zo’n drempel in de uitvoering van een optreden of evenement niet gegarandeerd worden, dan gaat het helaas mis. Denk aan de tragische gebeurtenissen bij het optreden van Pearl Jam op Roskilde (2000) en rondom het festival Woodstock (1999), maar ook aan hevige regenval tijdens Dance Valley (2001) en noodweer op Pukkelpop (2011). Of de bloedige aanslagen in de Bataclan in Parijs (2015) en bij het concert van Ariana Grande in Manchester (2017). De recente driedelige documentaire Trainwreck: Woodstock’99 laat treffend de chaos zien die kan ontstaan als evenementen veiligheid niet serieus wordt genomen. Een ander slecht voorbeeld is de chaos rondom het Urban Fleet Festival dat afgelopen zomer met boten op het Markermeer georganiseerd werd. De organisatie van Pinkpop liet daarentegen in 2014 zien hoe adequaat geanticipeerd kan worden op hevig noodweer tijdens een festival. Let wel, het hoeft hier zeker niet te gaan om menselijke fouten of slechte organisatie van een evenement an sich. Omstandigheden, zoals bijvoorbeeld noodweer en het gedrag van mensen, kunnen hier een beslissende factor zijn die leidt tot onveilige situaties. Een strakke organisatie met een gedegen voorbereiding en veilig heidsbeleid kan juist in die situaties erger voorkomen en de gevolgen van een (potentieel) onveilige situatie (gedeeltelijk) neutraliseren. Het is daarom dat bij de organisatie van concerten, evenementen en festivals uitgebreide veiligheidsplannen en protocollen worden ontwikkeld die in de uitvoeringvan taken een belangrijke rol spelen. Een gemeentelijke vergunningverlener zal hier vanzelfsprekend boven gemiddelde interesse in hebben bij de beoordeling van een vergunningsaanvraag voor een evenement. Evenementenlocaties, instanties en veiligheidsspecialisten spelen daarom een belangrijke rol bij de aanvraag en verkrijging van vergunningen voor evenementen en festivals, en de latere uitvoering van gemaakte afspraken en protocollen op het gebied van algemene veiligheid. Interessant is ook dat met het voortschrijden van de techniek er steeds meer state of the art veiligheidssystemen en -diensten beschikbaar zijn om de uitvoering van veiligheidsplannen voor concerten, evenementen en festivals te ondersteunen. Bijvoorbeeld op het gebied van crowd-control. Bezoekers en medewerkers: sociale veiligheid Naast de hiervoor genoemde algemene veiligheid speelt sociale veiligheid de laatste jaren een steeds grotere rol. Sociale onveiligheid manifesteert zich bijvoorbeeld in de vorm van het lastigvallen van vrouwen en mensen uit de LGBTQ+ gemeenschap, discriminatie aan de deur en agressief gedrag en uitgaansgeweld. Het bestrijden van deze sociale onveiligheid is een goede ontwikkeling en helaas broodnodig omdat bezoekers nog steeds dit soort onveilige situaties ervaren bij bezoek aan concerten, evenementen en festivals, zowel voor als na de corona pandemie. Na de corona pandemie werd in het voorjaar van 2022 met de heropening van het nachtleven duidelijk dat nieuwe generaties uitgaanspubliek bij de eerste schreden in het nachtleven moeite bleken te hebben met de voorheen gangbare sociale gedragscodes en omgangsvormen. Zo bezien heeft de corona pandemie een gat geslagen in de sociale overdracht van dit veiligheidsstokje. Het onderstreept het belang van aandacht voor en het tegengaan van sociale onveiligheid onder bezoekers, nu en in de toekomst. Een voorbeeld hiervan is ClubEthics, een speciaal project van Stichting N8BM A’DAM, de stichting van de hoofdstedelijke nachtburgmeester, dat een veilig en inclusief nachtleven nastreeft. ClubEthics legt de verantwoordelijkheid hiervoor bij de clubs en venues zelf, en werkt samen met Stichting Sexmatters om personeel van clubs en venues speciale workshops en trainingen te geven. Medewerkers spelen aldus een belangrijke rol bij het tegengaan van sociale veiligheid. Clubs en venues zijn op hun beurt met deelname aan ClubEthics in de gelegenheid om de voorschriften contractueel op te leggen aan promotors die op hun locatie een evenement willen organiseren of hosten. Clubs en venues kunnen promotors contractueel binden aan dit soort afspraken, onder andere met de bedoeling om medewerkers, artiesten en hun gevolg bewust te laten zijn van en zich te laten conformeren aan de in of op de locatie geldende sociale spelregels. Een goed voorbeeld van hoe de gehele nachtelijke keten een bijdrage kan leveren aan een sociaal veiliger nachtleven. Bij overtreding van gemaakte afspraken kunnen maatregelen getroffen worden en kan juridische actie volgen. Artiesten: mentale en lichamelijke gezondheid Een andere vorm van veiligheid in de muzieksector is de persoonlijke veiligheid van artiesten. Allereerst gaat het om veiligheid van een artiest voor, tijdens en na een optreden en tijdens het reizen van en naar een optreden. Zo moet voor een artiest meestal een veilige kleedkamer beschikbaar zijn en dient een artiest bij binnenkomst op een veilige manier naar het podium te kunnen, zonder openstaand kelderluik en zonder handtastelijke bezoekers. Ook het vervoer van een luchthaven naar een club of venue zal veilig moeten zijn. Dat lijkt een open deur, maar een artiest zit doorgaans niet te wachten op een chauffeur met een onveilige rijstijl of een chauffeur die op dat moment drank en/of drugs heeft gebruikt. Ook dit soort veiligheidsafspraken kunnen in de nachtelijke keten contractueel doorgegeven worden. Meestal bevatten boekings- en optreedovereenkomsten en riders van artiesten verschillende veiligheidsafspraken waaraan organisatoren en promotors van evenementen zich moeten conformeren. Het gaat hier vooral overlichamelijke veiligheid.

De tijd waarin een artiest naar buiten toe zogenaamd altijd sterk zou moeten zijn en waarbij het not done leek om openlijk over mentale problemen te praten, ligt definitief achter ons.
 In de afgelopen 10 jaar heeft de aandacht voor de geestelijke (mentale) gezondheid van artiesten – terecht – een vlucht genomen. De tijd waarin een artiest naar buiten toe zogenaamd altijd sterk zou moeten zijn en waarbij het not done leek om openlijk over mentale problemen te praten, ligt definitief achter ons. De dood van de Zweedse DJ en producer Avicii heeft deze ontwikkeling versterkt. Tegenwoordig besteden meer en meer artiesten aandacht aan hun mentale welzijn, onder andere door op hun levensstijl te letten en door tijdig – als in preventief – met mental coaches samen te werken. Mental health is een vast onderwerp tijdens panels en talks op muziekconferenties en maakt onderdeel uit van verschillende muziekopleidingen. Mentale gezondheid kan contractueel geborgd worden in contracten tussen de artiesten en hun management en boekingsagenten. Managers en boekers worden in de regel betaald in de vorm van een percentage van bepaalde inkomsten die een artiest genereert, bijvoorbeeld met muziekverkoop, boekingen/optredens, sponsoring en merchandise. Deze vorm van beloning brengt het gevaar met zich mee dat er vrijwel uitsluitend op omzetmaximalisatie wordt aangestuurd. Dit kan ten koste gaan van de lichamelijke maar zeker ook mentale gezondheid van de artiest. Zo was Avicii vooral als producer in de muziekstudio in zijn element en veroorzaakte optreden op het podium grote spanningen bij hem. Toch bleef zijn manager hem tot het uiterste pushen om wereldwijd optredens te verzorgen, vooral vanwege de hoge inkomsten die hij met deze optredens kon verdienen. Lichamelijke en geestelijke gezondheid van de artiest werd daarbij ondergeschikt gemaakt aan het geldelijke belang. Een slechte zaak die uiteindelijk mede tot de tragische dood van de Zweedse DJ en producer leidde. Met de bedoeling om contractueel wat meer de vingers aan de pols te kunnen houden, kan in contracten tussen artiesten en managers en boekingsagenten opgenomen worden dat manager en boeker bij de uitvoering van hun professionele activiteiten te allen tijde de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de artiest in acht moeten nemen. Dit is als het ware een verdere inkleuring van de op managers en boekingsagenten rustende zorgplicht in het belang van de artiesten. Los van de juridische aspecten van zo’n afspraak is het voor de lange termijn altijd toe te juichen als partijen op deze manier met elkaar omgaan. Het kan de contractuele relatie met de artiest voor langere termijn – haast letterlijk – gezond houden doordat een artiest beter in zijn of haar vel blijft zitten en op niveau kan blijven presteren. 
Veiligheid: gezamenlijke aangelegenheid
Veiligheid in de muzieksector is in mijn optiek vooral een gezamenlijke aangelegenheid. Het veiligheidsbegrip kent verschillende uitwerkingen en verdient een gezamenlijke aanpak. Organisatoren en promotors van concerten, evenementen en festivals, locaties, artiesten, medewerkers en bezoekers dragen daarbij ieder een eigen verantwoordelijkheid en kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan een inclusiever en veiliger muzieklandschap en nachtleven.
Bjorn Schipper is advocaat en oprichter van Plus One Legal in Amsterdam 
Lees de blog <a href="https://cdn2.assets-servd.host/plusone-legal/production/downloads/Muziekwereld-2022-3-Inclusie-en-veiligheid.pdf">hier</a>!

Hoe zit het met de rechten op merknamen van artiesten?

Bjorn Schipper was deze week gastblogger bij Bax Music en schreef over hoe het zit met de rechten op merknamen van artiesten en labels. Lees het gehele artikel <a href="https://www.bax-shop.nl/blog/marketing-business/hoe-zit-het-met-de-rechten-op-merknamen-van-artiesten/">hier</a>!

Plusone avatar black

Screenshot 2023 04 05 at 17 07 34

Plus One Legal offers tailor made legal advice, representation and litigation.

Eerste deel: overzicht van spraakmakende rechtszaken uit 2011 | Plus One Legal

Stikstofcrisis Ook festivalorganisaties melden zich op de markt voor stikstofrechten, om de uitstoot van hun festivals te kunnen compenseren.

Een volle festivalweide dankzij een lege koeienstal: festival organisaties kopen stikstofruimte op

Een recente interessante uitspraak van onze Hoge Raad over *lookalikes* is de aanleiding om in deze editie van *Muziekwereld* aandacht te besteden aan de portret- en imagerechten van artiesten in relatie tot deze dubbelgangers. Kun je als (bekende) artiest actie ondernemen tegen zo’n lookalike in bijvoorbeeld reclame? Alvorens in te gaan op lookalikes geef ik eerst een snelle introductie in het portretrecht.

Het thema veiligheid komt in allerlei vormen terug in de muzieksector. In deze bijdrage voor Muziekwereld sta ik stil bij veiligheid rondom evenementen in het algemeen, sociale veiligheid onder bezoekers en geestelijke en lichamelijke gezondheid van artiesten.

Bjorn Schipper was deze week gastblogger bij Bax Music en schreef over hoe het zit met de rechten op merknamen van artiesten. Lees het gehele artikel hier!

Eerste deel: overzicht van spraakmakende rechtszaken uit 2011

Eerste deel: overzicht van spraakmakende rechtszaken uit 2011

more insights

Hoe zit het met de rechten op merknamen van artiesten?

Naar een inclusiever en veiliger muzieklandschap en nachtleven

Hoe zit het precies met dubbelgangers?

Een volle festivalweide dankzij een lege koeienstal: festival organisaties kopen stikstofruimte op