Last Night A Lawyer Saved My Life - Sample clearance

In mijn vorige column heb ik het sprookje van sound sampling ontrafeld. Gaat het om (her)gebruik van een master opname, maakt de lengte van de sample niet uit. Het naburige recht van de fonogrammenproducent is een sterk recht. Aantoonbare overname van 1, 3 of 6 seconden kan dus al problemen opleveren als de rechthebbenden hiervoor geen toestemming hebben verleend. Overname van een stukje van een compositie ligt wat minder zwart-wit. Vraag is eerst of dat stukje muziek op zichzelf origineel genoeg is – en dus auteursrechtelijke bescherming geniet – en zo ja, of dat stukje dan (bewust) is overgenomen in het andere muziekwerk.

Wil je geen risico’s lopen of in ieder geval de risico’s verkleinen, vraag dan voorafgaande aan het (her)gebruik van een sample toestemming aan de rechthebbenden. Dit proces van toestemming vragen wordt ook wel clearance genoemd. We zullen zien dat sample clearance op zichzelf een kunst is.

Wie zijn ook alweer de mogelijke rechthebbenden op een sample? Aan de master kant hebben we te maken met de fonogrammenproducent – vaak een label – en de artiesten van wie de muzikale uitvoering in de master opname is vastgelegd. Vaak beschikt het label over de rechten van de artiesten op de in de opname vastgelegde uitvoering. In theorie zou je dus als het gaat om de naburige rechten vrij snel klaar kunnen zijn. Het wordt gecompliceerder als meerdere partijen rechthebbenden zijn op dezelfde master opname en deze partijen ook nog eens vanuit verschillende landen opereren. In dat geval dient iedereen zijn akkoord te geven en aan dat akkoord hangt meestal een prijskaartje.

Gebruik je een stukje van een master opname waarin al een sample verwerkt is – sampling over sampling – komt er aan de kant van het naburige recht nog een extra laag van rechthebbenden bij.

Het komt regelmatig voor dat de gebruiker van een sample nu al tot de conclusie komt dat gebruik van een stukje van de originele master te duur is en eieren voor zijn geld kiest door voor een sound-alike,sample-alike of style-alike te gaan. In dat geval wordt de muzikale uitvoering nagespeeld om gebruik van de originele master te omzeilen. Het coveren van een bestaande uitvoering is binnen het naburige recht in principe vrij.

Klanknabootsing is echter niet onomstreden. Begin dit jaar viel The XX nog over een commercial van Hugo Boss waarin hun intro van het album was nagebootst. Hugo Boss wekte daarmee de indruk dat The XX medewerking had verleend aan de reclame. En had Dotan het laatst niet aan de stok met Vodafone toen het leek alsof zijn hit ‘Home’ onder een commercial was gezet?